پوشش سقف
سقف و انواع آن
انسانها به مامنی برای زندگی روزمره خود نیازمندند. این نیاز از زمانی که در غارها زندگی میکردند خودش را نشان داده است و بعدها در تکامل شرایط زندگی، انسانها به یکجا نشینی و ساخت و ساز رو آوردهاند. چهار دیواری خانهمان را به هر شکلی که بسازیم باید برایش سقف تعیین کینم. سقف پوشش بالای یک ساختمان است و شامل کلیه مصالح و ساخت و سازهای لازم برای پشتیبانی از آن در دیوارههای ساختمان یا روی بام است. از وظایف سقف میتوان به محافظت در برابر باران، برف، نور خورشید، اختلافات شدید دما و باد اشاره کرد. سقف بخشی از اساس یک ساختمان است.
سقفها هم مثل باقی موارد در معماری وابستگی شدیدی به نوع آب و هوای منطقه و مصالح بومی آن دارند. در گذشته این مساله پررنگتر بود و سقفها وابسته به منطقهای که در آن قرار داشتند، تقسیمبندی میشدند و اشکال مختلفی به خود میگرفتند. در حالت کلی در معماری سنتی ایران اگر بخواهیم بررسی کنیم پوشش سقف به دو گونه کلی پوشش مسطح یا پوشش منحنی تقسیم میشود.
سقف مسطح نیز شامل دو دسته از سقفها میشود که سقفهای تیرپوش یا دارای خرپشته هستند. سقفهای شیروانی داخل دسته سقفهای خرپشته دار دستهبندی میشود.
در معماری سنتی برای پوشش دهانه در مناطق گرم و خشک از پوشش منحنی استفاده میشده است که دارای طاق، قوس و گنبد بوده است. در این مناطق چون دسترسی به چوب نبوده است و تنها مصالح موجود در طبیعت خشت و گل فراوان بوده است، این گونه برای پوشش سقف اقدام میکردند.
در حالت کلی از دیرباز ویژگیهای یک سقف به هدف ساختمانی که آن را پوشش میدهد ، مصالح موجود و سنتهای محلی ساخت و ساز و مفاهیم وسیع تر از طراحی و معماری بستگی دارد و همچنین ممکن است توسط مقررات محلی یا ملی اداره شود. در بیشتر کشورها یک سقف در درجه اول بنا را در برابر باران محافظت میکند. سقف شیشهای برای یک گلخانه، گلها و محیط زیری خود را در برابر سرما، باد و باران محافظت می کند ، اما به نور اجازه ورود میدهد. یعنی با توجه به نحوه کارکرد هم مصالح متفاوتی به خودش میگیرد.
شکل بام علاوه بر وظیفه اصلیاش که محافظت از خانه و ساکنانش در برابر عوامل جوی و محیطیست، کارآیی بیشتری هم دارد. به عنوان مثال، شکل سقف نقش عمده ای در تعریف نمای کلی و سبک یک خانه دارد. سقف همچنین میتواند فضای بیشتری برای استفاده از فضا را در اختیار شما قرار بدهد و همچنین خانه شما را انعطاف پذیرترو با جلوه بیشتر نشان دهد و همچنین از اتلاف انرژی جلوگیری کند و عایق آب و صدا هم باشد.
پس در حالت کلی یک سقف مطلوب:
- باید در برابر اثرات نامطلوب مختلف مانند باد ، باران ، خورشید و غیره دوام داشته باشد
- باید عایق مطلوبی در برابر گرما، سرما و صدا باشد
- باید از نظر ساختاری پایدار و سالم باشد
- باید قادر به تحمل بارهای اضافی و احتمالی باشد
- باید بالای آن امکان تخلیه و رفت و آمد داشته باشد
- باید کاملا ضد آب باشد
- و در نهایت باید شکل خوبی را داشته باشد.
ایجاد سقف با روش ساخت و فرم آن تعیین می شود و اینکه چگونه فضای زیر آن پایدار شده است و اینکه سقف چه شکلی دارد. شیب سقف همان زاویه ای است که در آن سقف از پایین ترین حد خود به بالاترین نقطه میرسد. بیشتر معماری بناها در اروپا و ایالات متحده و همچنین ایران ما ، به جز در مناطق بسیار خشک، دارای سقف شیب دار یا مسطح هستند. اگرچه عناصر ساخت و سازهای مدرن مانند لوله های تخلیه ممکن است نیاز به شیروانی را برطرف کنند، اما بنا به دلایل سنت و زیباییشناسی سقفها همچنان شیبدار ساخته میشوند. بنابراین شیب تا حدی به عوامل سبكی و تا حدودی به كاربردها بستگی دارد.
به عنوان مثال، برخی از انواع سقفها به منظور ضد آب بودن و ماندگاری ، نیاز به یک شکل شیب دار دارند. در مناطقی که باران کم است، ساختار سقف تقریبا مسطح است با دارا بودن یک جانپناه جزئی برای محافظت از خظرهای احتمالی. در این مناطق لولههای تخلیه آب نیز نیاز به سقف شیب دار را برطرف میکنند.
دوام یک سقف مساله مهمیست که باید کاملا در نظر گگرفته شود زیرا سقف غالباً کمترین دسترسی یک ساختمان برای اهداف تعمیر و نوسازی را دارد، در حالی که آسیب یا تخریب به سقف میتواند اثرات جدی در پی داشته باشد.
اشکال سقف
همانطور که اشاره شد شکل سقفها از منطقهای به منطقه دیگر تفاوت زیادی دارد. عوامل اصلی تأثیرگذار بر شکل سقفها ، آب و هوا و مواد موجود برای ساختن سقف و پوشش بیرونی است.
شکلهای متفاوتی برای سقف در هنگام ایجاد یک ملک وجود دارد. شاید شما کارتان ساخت و ساز باشد، یک معمار باشید یا یک خریداری باشید که به دنبال ساخت سقف مناسب برای خانه یا گاراژتان هستید. با توجه به اینکه ساخت گنبدی سقفها منسوخ شده است ما در این قسمت میخواهیم انواع سقف مسطح و شیبدار را بر حسب شکل معرفی کنیم.
سبک های سقف
به شکل A | پروانه | سقف تخت | صفحه تاشو | شیروانی | گامبل | دوار | M-شکل | هرمی | شیروانی بالدار
سقف به شکل A
این نوع سقف برای کلیساها، کلبهها ، خانه ها و سایر سازهها بسیار محبوب است. این شکل از سقف هم به عنوان سقف و هم دیوار برای یک سازه عمل میکند.
سقف پروانه:
سقف پروانهای سبکی نیست که کاربرد گسترده ای داشته باشد. این سبک نور و تهویه زیادی را فراهم میکند زیرا فضای مجاور را برای داشتن بازشوهای بزرگ به دلیل داشتن پنجره های محیطی بالا فراهم میکند. این گونه از سقف میتواند به خوبی آب روی سقف را تخلیه کند چرا که میتواند جریان آب را متمرکز کند، اما هزینه نصب و تعمیر این شکل از سقف به دلیل پیچیدگی در نصب می تواند گران تمام شود.
پس از اجرای درست این سقف، با این شکل از سازه می توان یک ظاهر مدرن را به آن اضافه کرد و انتخاب خوبی برای افزودن ابعاد جدیدی به یک ساختمان برای معماران است.
سقف تخت:
سقف های مسطح به ویژه در ساختمان های تجاری متداول است. سقف های مسطح مطمئناً ساده ترین سقف برای ساخت و ساز هستند زیرا سنگینی کمی دارند. متداول ترین انواع سیستم های بام استفاده شده از سقفهای مسطح، سیستم های بام عایقی با ایزوگام یا آسفالت است.
صفحه سقفی تاشو:
سقف صفحه تاشو دارای کاربرد محدود در خانههای خانوادگی است. شکل این سقف به نظر میرسد که مجموعه ای از سقفهای شیروانی کوچک است که در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند.
پشت بام شیروانی دار:
سقف های شیروانی همان شکل از سقف خانههاییست که کودکان به طور معمول نقاشیاش را میکشند. این گونه از سقف از دو طرف شیب دار هستند و در یک خط الراس گرد هم میآیند و دیوارهای انتهایی، یک ضلع مثلثی به نام شیروانی را در قسمت بالا ایجاد میکنند. خانه نشان داده شده در اینجا دارای دو سقف شیروانی و دو خوابگاه است که هرکدام دارای سقف های شیروانی مخصوص به خود هستند.
یکی از معمول ترین بناهای سقف در اطراف و یکی از کم هزینه ترین انواع در ساخت است. این شکل از سقف اجازه میدهد تا آب به راحتی تخلیه شود و سقف را به یک ساختار مطلوب برای محیط هایی که دارای بارندگی سنگین هستند تبدیل میکند. با این وجود ، ممکن است در مکانهایی که وزش باد شدید دارند، آسیب ببیند.
سقف گامبل:
سقف های گامبل نوعی سقف گسسته است. آنها معمولاً با سنت ها و انبارهای ساختمانی هلندی همراه هستند ، هر بخش بام شیب دار را به دو قسمت می شکافند – یکی نزدیک به خط الراس که نسبتاً مسطح است و دیگری نزدیک به مجالس که به شدت پایین می رود. در این طراحی حداکثر استفاده از فضای زیر سقف صورت می گیرد.
سقف به سبک گامبل بیشتر در ساخت انبارها استفاده میشود. با این حال، از این شکل در ساخت و سازهای مسکونی نیز استفاده میشود. این نوع سقف از مزیت ایجاد فضای مناسب در اتاق زیر شیروانی برخوردار است. در حقیقت، آنقدر فضای اضافی ایجاد میکند که اغلب به اتاق خواب یا سایر مناطق زندگی تبدیل می شود.
بام برجسته:
سقفهای هیپ یا برجسته یک سقف با سبک معمول مسکونی است. ساخت این نوع سقف در مقایسه با سقف های مسطح و سقف های شیروانی دشوارتر است زیرا از ساختار خرپایی پیچیده تری برخوردار هستند. یک سقف هیپ دارای چهار ضلع شیب دار با خط / دیوار سقفی عمودی است. پایه سقفهای هیپ میتواند مربع یا مستطیلی باشد.
سقف هیپ و برجسته به دلیل ساختار هرمیای که دارد بسیار پایدار است و نیاز بسیار کمی به پشتیبانی اضافی دارد.
سقف M-شکل / سقف دو پایه:
سقف دوطرفه یک سقف سنتی و پر کاربرد است. این شکل از سقف محبوبترین انواع سقف است. به طور کلی، ما میتوانیم سقف دوطرفه را مثلثی توصیف کنیم که از دو سطح تشکیل شده است که در بالای آن به یک راس وصل شدهاند.
مواد و مصالح مورد استفاده در سقف شیبدار
شینگل آسفالتی:
توفالهای آسفالت رایج ترین مواد شیب دار سقف مسکونی است که در پشت بام ها استفاده می شود. شینگلهای آسفالتی در کیفیت متفاوتاند و توسط تولید کنندگان متعددی تولید میشوند.
شینگل چوب:
شینگلهای چوبی الهام بخش شینگل آسفالت امروزی است. شبیه به شینگل آسفالت، شینگل چوب هم بر یکدیگر همپوشانی دارند و سقف را ضد آب میکند. این شکل از توفال و شینگلها اغلب به مراقبت بیشتری نسبت به شینگل آسفالت یا فایبرگلاس جدید نیاز دارند.
شینگل سنگی:
این شینگل از سنگ ساخته شده است. شینگل تخته سنگ از سنگ رسوبی ایجاد میشود. این سنگ را می توان به ورقهای نازک تقسیم کرد که برای سقف شیبدار ایده آل است.
فلز:
در استفاده سقفهای شیبدار استفاده از فلز ماده ای بسیار متداول است. انواع مختلفی از سیستمهای بام فلزی موجود است. انواع فلز مورد استفاده با سیستمهای موجود از روی گرفته تا فولاد ، مس ، آلومینیوم و قلع متفاوت است.
کاشی:
کاشی یکی از گرانترین مواد است که برای سقفها استفاده می شود. اگرچه کاشی سفالی سنتی احتمالاً شناخته شدهترین نوع کاشی است اما تنها همین مورد نیست. مواد دیگری که برای تولید محصولات کاشی استفاده میشوند عبارتند از: فلز، بتن ، تخته سنگ و انواع ترکیبات مصنوعی.
مصالح دیگر بام:
انواع دیگر و محصولات مختلفی در این بخش برای بام وجود دارد و در حقیقت این موارد با پیشرفت و یافته های فناوری در حال رشد است. محصولات بام غشایی در سقفهای مسطح استفاده میشود. برخی از مارک های مختلف یا انواع سقفهای لاستیکی اصلاح شده با قیر، غشای ترموپلاستیک ، EPDM ، تخته تک ، TPO ، CPA ، CPE ، NBP و موارد دیگرنیز وجود دارند.