پوشش سقف

سقف و انواع آن

انسان­ها به مامنی برای زندگی روزمره خود نیازمندند. این نیاز از زمانی که در غارها زندگی می­کردند خودش را نشان داده است و بعدها در تکامل شرایط زندگی، انسان­ها به یکجا نشینی و ساخت و ساز رو آورده­اند. چهار دیواری خانه­مان را به هر شکلی که بسازیم باید برایش سقف تعیین کینم. سقف پوشش بالای یک ساختمان است و شامل کلیه مصالح و ساخت و سازهای لازم برای پشتیبانی از آن در دیواره­های ساختمان یا روی بام است. از وظایف سقف می­توان به محافظت در برابر باران، برف، نور خورشید، اختلافات شدید دما و باد اشاره کرد. سقف بخشی از اساس یک ساختمان است.

 

سقف­ها هم مثل باقی موارد در معماری وابستگی شدیدی به نوع آب و هوای منطقه و مصالح بومی آن دارند. در گذشته این مساله پررنگ­تر بود و سقف­ها وابسته به منطقه­ای که در آن قرار داشتند، تقسیم­بندی می­شدند و اشکال مختلفی به خود می­گرفتند. در حالت کلی در معماری سنتی ایران اگر بخواهیم بررسی کنیم پوشش سقف به دو گونه کلی پوشش مسطح یا پوشش منحنی تقسیم می­شود.

سقف مسطح نیز شامل دو دسته از سقف­ها می­شود که سقف­های تیرپوش یا دارای خرپشته هستند. سقف­های شیروانی داخل دسته سقف­های خرپشته دار دسته­بندی می­شود.

در معماری سنتی برای پوشش دهانه در مناطق گرم و خشک از پوشش منحنی استفاده می­شده است که دارای طاق، قوس و گنبد بوده است. در این مناطق چون دسترسی به چوب نبوده است و تنها مصالح موجود در طبیعت خشت و گل فراوان بوده است، این گونه برای پوشش سقف اقدام می­کردند.

 

 

در حالت کلی از دیرباز ویژگی­های یک سقف به هدف ساختمانی که آن را پوشش می­دهد ، مصالح موجود و سنت­های محلی ساخت و ساز و مفاهیم وسیع تر از طراحی و معماری بستگی دارد و همچنین ممکن است توسط مقررات محلی یا ملی اداره شود. در بیشتر کشورها یک سقف در درجه اول بنا را در برابر باران محافظت می­کند. سقف شیشه­ای برای یک گلخانه، گل­ها و محیط زیری خود را در برابر سرما، باد و باران محافظت می کند ، اما به نور اجازه ورود می­دهد. یعنی با توجه به نحوه کارکرد هم مصالح متفاوتی به خودش می­گیرد.

شکل بام علاوه بر وظیفه اصلی­اش که محافظت از خانه و ساکنانش در برابر عوامل جوی و محیطی­ست، کارآیی بیشتری هم دارد. به عنوان مثال، شکل سقف نقش عمده ای در تعریف نمای کلی و سبک یک خانه دارد. سقف همچنین می­تواند فضای بیشتری برای استفاده از فضا را در اختیار شما قرار بدهد و همچنین خانه شما را انعطاف پذیرترو با جلوه بیشتر نشان دهد و همچنین از اتلاف انرژی جلوگیری کند و عایق آب و صدا هم باشد.

 

پس در حالت کلی یک سقف مطلوب:

• باید در برابر اثرات نامطلوب مختلف مانند باد ، باران ، خورشید و غیره دوام داشته باشد
• باید عایق مطلوبی در برابر گرما، سرما و صدا باشد
• باید از نظر ساختاری پایدار و سالم باشد
• باید قادر به تحمل بارهای اضافی و احتمالی باشد
• باید بالای آن امکان تخلیه و رفت و آمد داشته باشد
• باید کاملا ضد آب باشد
• و در نهایت باید شکل خوبی را داشته باشد.

 

ایجاد سقف با روش ساخت و فرم آن تعیین می شود و اینکه چگونه فضای زیر آن پایدار شده است و اینکه سقف چه شکلی دارد. شیب سقف همان زاویه ای است که در آن سقف از پایین ترین حد خود به بالاترین نقطه می­رسد. بیشتر معماری بناها در اروپا و ایالات متحده و همچنین ایران ما ، به جز در مناطق بسیار خشک، دارای سقف شیب دار یا مسطح هستند. اگرچه عناصر ساخت و سازهای مدرن مانند لوله های تخلیه ممکن است نیاز به شیروانی را برطرف کنند، اما بنا به دلایل سنت و زیبایی­شناسی سقف­ها هم­چنان شیب­دار ساخته می­شوند. بنابراین شیب تا حدی به عوامل سبكی و تا حدودی به كاربردها بستگی دارد.

 

به عنوان مثال، برخی از انواع سقف­ها به منظور ضد آب بودن و ماندگاری ، نیاز به یک شکل شیب دار دارند. در مناطقی که باران کم است، ساختار سقف تقریبا مسطح است با دارا بودن یک جان­پناه جزئی برای محافظت از خظرهای احتمالی. در این مناطق لوله­های تخلیه آب نیز نیاز به سقف شیب دار را برطرف می­کنند.

دوام یک سقف مساله مهمی­ست که باید کاملا در نظر گگرفته شود زیرا سقف غالباً کمترین دسترسی یک ساختمان برای اهداف تعمیر و نوسازی را دارد، در حالی که آسیب یا تخریب به سقف می­تواند اثرات جدی در پی داشته باشد.

 

اشکال سقف

همان­طور که اشاره شد شکل سقف­ها از منطقه­ای به منطقه دیگر تفاوت زیادی دارد. عوامل اصلی تأثیرگذار بر شکل سقف­ها ، آب و هوا و مواد موجود برای ساختن سقف و پوشش بیرونی است.

شکل­های متفاوتی برای سقف در هنگام ایجاد یک ملک وجود دارد. شاید شما کارتان ساخت و ساز باشد، یک معمار باشید یا یک خریداری باشید که به دنبال ساخت سقف مناسب برای خانه یا گاراژتان هستید. با توجه به اینکه ساخت گنبدی سقف­ها منسوخ شده است ما در این قسمت می­خواهیم انواع سقف مسطح و شیب­دار را بر حسب شکل معرفی کنیم.

 

سبک های سقف

به شکل A | پروانه | سقف تخت | صفحه تاشو | شیروانی | گامبل | دوار | M-شکل | هرمی | شیروانی بالدار

 

سقف به شکل A

این نوع سقف برای کلیساها، کلبه­ها ، خانه ها و سایر سازه­ها بسیار محبوب است. این شکل از سقف هم به عنوان سقف و هم دیوار برای یک سازه عمل می­کند.

سقف پروانه:

سقف پروانه­ای سبکی نیست که کاربرد گسترده ای داشته باشد. این سبک نور و تهویه زیادی را فراهم می­کند زیرا فضای مجاور را برای داشتن بازشوهای بزرگ به دلیل داشتن پنجره های محیطی بالا فراهم می­کند. این گونه از سقف می­تواند به خوبی آب روی سقف را تخلیه کند چرا که می­تواند جریان آب را متمرکز کند، اما هزینه نصب و تعمیر این شکل از سقف به دلیل پیچیدگی در نصب می تواند گران تمام شود.

پس از اجرای درست این سقف، با این شکل از سازه می توان یک ظاهر مدرن را به آن اضافه کرد و انتخاب خوبی برای افزودن ابعاد جدیدی به یک ساختمان برای معماران است.

سقف تخت:

سقف های مسطح به ویژه در ساختمان های تجاری متداول است. سقف های مسطح مطمئناً ساده ترین سقف برای ساخت و ساز هستند زیرا سنگینی کمی دارند. متداول ترین انواع سیستم های بام استفاده شده از سقف­های مسطح، سیستم های بام عایقی با ایزوگام یا آسفالت است.

صفحه سقفی تاشو:

سقف صفحه تاشو دارای کاربرد محدود در خانه­های خانوادگی است. شکل این سقف به نظر می­رسد که مجموعه ای از سقف­های شیروانی کوچک است که در کنار یکدیگر قرار گرفته­اند.

پشت بام شیروانی دار:

سقف های شیروانی همان شکل از سقف خانه­هایی­ست که کودکان به طور معمول نقاشی­اش را می­کشند. این گونه از سقف از دو طرف شیب دار هستند و در یک خط الراس گرد هم می­آیند و دیوارهای انتهایی، یک ضلع مثلثی به نام شیروانی را در قسمت بالا ایجاد می­کنند. خانه نشان داده شده در اینجا دارای دو سقف شیروانی و دو خوابگاه است که هرکدام دارای سقف های شیروانی مخصوص به خود هستند.

یکی از معمول ترین بناهای سقف در اطراف و یکی از کم هزینه ترین انواع در ساخت است. این شکل از سقف اجازه می­دهد تا آب به راحتی تخلیه شود و سقف را به یک ساختار مطلوب برای محیط هایی که دارای بارندگی سنگین هستند تبدیل می­کند. با این وجود ، ممکن است در مکانهایی که وزش باد شدید دارند، آسیب ببیند.

 

سقف گامبل:

سقف های گامبل نوعی سقف گسسته است. آنها معمولاً با سنت ها و انبارهای ساختمانی هلندی همراه هستند ، هر بخش بام شیب دار را به دو قسمت می شکافند – یکی نزدیک به خط الراس که نسبتاً مسطح است و دیگری نزدیک به مجالس که به شدت پایین می رود. در این طراحی حداکثر استفاده از فضای زیر سقف صورت می گیرد.

 

سقف به سبک گامبل بیشتر در ساخت انبارها استفاده می­شود. با این حال، از این شکل در ساخت و سازهای مسکونی نیز استفاده می­شود. این نوع سقف از مزیت ایجاد فضای مناسب در اتاق زیر شیروانی برخوردار است. در حقیقت، آنقدر فضای اضافی ایجاد می­کند که اغلب به اتاق خواب یا سایر مناطق زندگی تبدیل می شود.

بام برجسته:

سقف­های هیپ یا برجسته یک سقف با سبک معمول مسکونی است. ساخت این نوع سقف در مقایسه با سقف های مسطح و سقف های شیروانی دشوارتر است زیرا از ساختار خرپایی پیچیده تری برخوردار هستند. یک سقف هیپ دارای چهار ضلع شیب دار با خط / دیوار سقفی عمودی است. پایه سقف­های هیپ می­تواند مربع یا مستطیلی باشد.

سقف هیپ و برجسته به دلیل ساختار هرمی­ای که دارد بسیار پایدار است و نیاز بسیار کمی به پشتیبانی اضافی دارد.

سقف M-شکل / سقف دو پایه:

سقف دوطرفه یک سقف سنتی و پر کاربرد است. این شکل از سقف محبوب­ترین انواع سقف است. به طور کلی، ما می­توانیم سقف دوطرفه را مثلثی توصیف کنیم که از دو سطح تشکیل شده است که در بالای آن به یک راس وصل شده­اند.

 

 

مواد و مصالح مورد استفاده در سقف شیب­دار

شینگل آسفالتی:

توفال­های آسفالت رایج ترین مواد شیب دار سقف مسکونی است که در پشت بام ها استفاده می شود. شینگل­های آسفالتی در کیفیت متفاوت­اند و توسط تولید کنندگان متعددی تولید می­شوند.

 

شینگل چوب:

شینگل­های چوبی الهام بخش شینگل آسفالت امروزی است. شبیه به شینگل آسفالت، شینگل چوب هم بر یکدیگر همپوشانی دارند و سقف را ضد آب می­کند. این شکل از توفال و شینگل­ها اغلب به مراقبت بیشتری نسبت به شینگل آسفالت یا فایبرگلاس جدید نیاز دارند.

 

شینگل سنگی:

این شینگل از سنگ ساخته شده است. شینگل تخته سنگ از سنگ رسوبی ایجاد می­شود. این سنگ را می توان به ورقهای نازک تقسیم کرد که برای سقف شیب­دار ایده آل است.

 

فلز:

در استفاده سقف­های شیب­دار استفاده از فلز ماده ای بسیار متداول است. انواع مختلفی از سیستم­های بام فلزی موجود است. انواع فلز مورد استفاده با سیستم­های موجود از روی گرفته تا فولاد ، مس ، آلومینیوم و قلع متفاوت است.

 

کاشی:

کاشی یکی از گرانترین مواد است که برای سقف­ها استفاده می شود. اگرچه کاشی سفالی سنتی احتمالاً شناخته شده­ترین نوع کاشی است اما تنها همین مورد نیست. مواد دیگری که برای تولید محصولات کاشی استفاده می­شوند عبارتند از: فلز، بتن ، تخته سنگ و انواع ترکیبات مصنوعی.

 

مصالح دیگر بام:

انواع دیگر و محصولات مختلفی در این بخش برای بام وجود دارد و در حقیقت این موارد با پیشرفت و یافته های فناوری در حال رشد است. محصولات بام غشایی در سقفهای مسطح استفاده می­شود. برخی از مارک های مختلف یا انواع سقف­های لاستیکی اصلاح شده  با قیر، غشای ترموپلاستیک ، EPDM ، تخته تک ، TPO ، CPA ، CPE ، NBP و موارد دیگرنیز وجود دارند.